Hagenpreken
Hagenpreken zijn preken in het geheim in het open veld van de protestanten, de aanhangers van Calvijn. |
Bede
Een verzoek, eigenlijk meer een bevel, aan de Staten-Generaal om meer belasting te mogen innen. |
Karel V
Karel V was koning van Spanje (met delen van Italië en van Amerika), keizer van het Duitse Rijk en Heer van de Zeventien Nederlanden. |
Hanzesteden
Steden die lid zijn van het Hanzeverbond. Dit is een handelsgilde waarbij verschillende steden een overeenkomst met elkaar gesloten hadden om samen te werken. |
Staten-Generaal
Een overleg waar elk gewest/provincie een aantal mensen naar toe stuurde. |
Stadhouder
Een stadhouder was de legeraanvoerder. Het was wel altijd iemand uit de familie Van Oranje. |
Stand
Een groep mensen met een bepaalde sociale status en bijbehorende voorrechten en plichten. |
Standenvergadering
De vertegenwoordigers van de drie standen hadden zitting in een standenvergadering (een soort parlement). |
Geheime Raad
Deze raad bestond vooral uit juristen die wetten maakten. |
Raad van Financiën
In deze raad zaten hoge ambtenaren. Zij hielden toezicht op de financiën in de Nederlanden en ze inden de belastingen. |
Raad van State
Opgericht in 1531 door Karel V. In de Raad van State zaten de adviseurs van de landvoogd(es). Deze adviseurs waren de hoogste edelen van het land. Ze adviseerden over belangrijke onderwerpen. |
Pragmatische Sanctie
Een geschrift waarin door Karel V in 1549 vastgelegd werd dat de Zeventien Provinciën der Nederlanden één overerfbaar gebied werden. |
Granvelle
Een Habsburgse staatsman. Hij was een groot tegenstander van de opstandige Nederlandse edelen. |
Voorrecht
Een bijzonder recht op iets dat je krijgt of mag. Anderen hebben dat recht niet. |
Centralisatie
Het streven van een land of staat om vanuit één centraal punt of door één persoon bestuurd te worden. |
Margaretha van Parma
Margaretha was landvoogdes van de Nederlanden. Zij regeerde de Nederlanden in opdracht van haar broer, koning Filips II. Margaretha was niet zo streng als haar broer. Zij zorgde ervoor dat de protestanten in Nederland niet zo streng in de gaten gehouden werden. Hierdoor kregen zij meer vrijheid. |
Filips II
Zoon van Karel V en zijn opvolger in Spanje en de Nederlanden. Hij regeerde vanuit Madrid in Spanje. |
Sluiting Schelde
Na de oorlog tegen de Spanjaarden sloten de opstandelingen de toegang tot de Schelde af. Antwerpen kon zich daardoor niet verder ontwikkelen als haven. |
Opstand
Bij de komst van Alva met zijn Spaanse troepen vluchtte Willem van Oranje naar Duitsland. Van daaruit begon hij de strijd tegen de Spaanse troepen. |
Watergeuzen
Watergeuzen zijn opstandelingen die naar zee uitgeweken zijn. Zij namen in 1572 Den Briel in. Andere Hollandse steden kozen toen ook voor de opstand. Willem van Oranje werd stadhouder van Holland. |
Unie van Utrecht
De opstandige Noordelijke gewesten sloten samen in Utrecht een Unie (1579). |
Afzetten Filips II
Het antwoord van de opstandige gewesten: Filips werd niet meer erkend als vorst. In 1581 werd Filips afgezet. Filips bleef in zijn ogen echter Heer der Nederlanden. |
Moord Willem van Oranje
Willem van Oranje werd in 1584 in Delft vermoord.
Filips II had opdracht gegeven voor de moord. |
Maurits
Maurits is de zoon van Willem van Oranje. Hij volgde zijn vader op als stadhouder van Holland. Hij was de legeraanvoerder in de strijd tegen de Spanjaarden. |
Beeldenstorm
In 1566 begonnen calvinisten (protestanten) in Vlaanderen heiligenbeelden en meubelen in de katholieke kerken te vernielen. Deze beeldenstorm ging van plaats naar plaats, tot helemaal in Friesland en Groningen. |
Alva
Spaans hertog en legeraanvoerder. Filips II stuurde hem naar de Nederlanden om na de Beeldenstorm de orde te herstellen. Hij trad streng op. |
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
In 1588 werd de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden opgericht. |
Amsterdam wereldhaven
Amsterdam ontwikkelde zich tot een wereldhaven: eerst vooral met handel op de Oostzee, maar later met handel over de hele wereld. |